
Sosna pospolita, Pinus sylvestris L.
Rodzina Sosnowate (Pinaceae)
Gatunek rodzimy; tolerancyjny co do gleby, światłolubny, wrażliwy na zanieczyszczenia powietrza [1, 2]
Szybko rosnące drzewo o szerokim zasięgu geograficznym, od Portugalii i Szkocji po Morze Ochockie [1, 2].
Kwiaty żeńskie
Kwiaty męskie
Ziołolecznictwo
Szyszka
Drzazga
Igły
Młode pędy
Pojedynczy kwiat żeński sosny pospolitej jest zbudowany z żółtawozielonkawej łuski wspierającej i leżącej na niej czerwonawej łuski nasiennej zawierającej po dwa zalążki, które po procesie zapylenia i zapłodnienia przekształcają się w nasiona.
Kwiaty sosny są zebrane w kwiatostany - kilku milimetrowe szyszeczki.

W ziołolecznictwie stosowane są pąki i młode pędy sosny, z których, po zasypaniu cukrem, przygotowuje się smaczny syrop na kaszel.
"Pąki i pędy sosnowe zawierają: do 0,4% olejku, diterpenowe kwasy żywiczne, flawonoidy, związki gorzkie, substancje woskowe (...), witaminę C, cukry. Wyciągi z pąków i młodych pędów wchodzą w skład preparatów wykrztuśnych (Sirupus Pini, Sirupus Pini compositus), stosowane są też do inhalacji (Pinimentol) oraz leki moczopędne." [3]
Kwiaty męskie sosny pospolitej wytwarzają się na młodych pędach i produkują olbrzymie ilości żółtego pyłku.
"Kwiat samczy ukazuje się w maju na tegorocznych pędach w postaci kotków w górę wzniesionych; te zawierają w sobie wiele siarczysto-zółtego pyłku, któren wiatrem rozproszony znaczne niekiedy pokrywa przestrzenie i nieraz był powodem do zabobonnych wieści o upadłym dżdżu siarczystym." [4]
Po zapyleniu kwiaty żeńskie sosny pospolitej stają się różowymi szyszeczkami i zaczynają się przechylać na bok (1). Następnie taka szyszeczka rośnie i zielenieje (2). Na końcu dochodzi do jej drewnienia i otwarcia (3), które pozwala uwolnić się dojrzałym w międzyczasie nasionom.
"chłopi u nas często naumyślnie nadcinaia pień drzew [sosnowych] (...), aby w to miéysce sprowadzić żywicę, potém część tę pnia wyrębuią i drzazgę z niéy, bardzo smolną, drogo przedaią albo dla swoiéy wygody do rozniecenia ognia lub do oświecenia pomieszkań używaią, (...), niedźwiedzie niekiedy także przez podrapanie kory ostremi pazurami, szkodliwy wypływ żywicy zrządzaią" [5]
Igły sosny pospolitej występują po dwie, są pokryte woskowym nalotem i mają kolor szarawozielony. Charakterystyczne jest też ich skręcenie wzdłuż własnej osi.
"Do przełomu wieku XIX i XX na Kurpiach w czasach głodu przyrządzano chleb z suszonych i sproszkowanych igieł sosnowych mieszanych z mąką żytnią, jęczmienną bądź grochową" [6]
"Młode gałązki sosny oraz młode męskie kwiatostany są pyszne na surowo. Zawierają bardzo dużo witaminy C. Można je dodawać do sosów i zup. Nadają się również na sos do spaghetti świetnie imitujący pesto" [6]
Literatura:
1. Seneta W., Dolatowski J., 2006."Dendrologia" Wydanie II poprawione i uzupełnione. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006. s. 60
2. Bugała W., 1991. "Drzewa i Krzewy dla terenów zieleni" wydanie II. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1991. s. 73-74
3. "Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa" pod redakcją H. Strzeleckiej i J. Kowalskiego, 2000. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. s. 522-523
4. Józef Gerald-Wyżycki, 1845. Zielnik Ekonomiczno - Techniczny. Drukiem Józefa Zawadzkiego, Wilno 1845. s. 107-111
5. Michał Szubert. Warszawa 1827. "Opisanie Drzew i Krzewów Leśnych Królestwa Polskiego". DRUKARNIA N. GLÜCKSBERGA. s.317-330
6. Łuczaj Łukasz, 2013. "Dzika kuchnia". Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa. s. 262-265
opracowała Anna Górska, Wrocław 2015