Oliwnik wąskolistny, Elaeagnus angustifolia
Oliwnik wąskolistny (oliwnik zwyczajny), Elaeagnus angustifolia L.

Rodzina Oliwnikowate (Elaeagnaceae)

Pochodzi z pd.-zach. Azji, gatunek pionierski, gleby piaszczyste, lekkie, światłożądny, odporny na suszę, zasolenie oraz zanieczyszczenia powietrza, korzenie wiążą azot atmosferyczny dzięki symbiotycznym promieniowcom [1, 2].

Drzewo lub krzew, często cierniste, żyje kilkadziesiąt lat. Gatunek kserofityczny pochodzi z pd.-zach. Azji, w Europie często dziczeje [1, 2, 6].

W dawnej Polsce
Kwiaty miododajne
Owoce jadalne
Wierzbowate liście
Tarczowate włoski
Cenny w obszarach przemysłowych

W 1865 tak pisano o tym gatunku: "Oliwnik więcej podobnym jest z liści do naszej wierzby białej i dla tego możnaby go wierzbą oliwną nazwać; owoce jednak takie ma jak oliwki. Dziko rośnie oliwnik w południowej Europie i Syberyi lub na Wschodzie, a u nas po ogrodach dla ozdoby i wonności kwiatów często utrzymywanym bywa." [3]

Oliwnik wąskolistny, Elaeagnus angustifolia, kwiaty

Oliwnik wąskolistny najczęściej kwitnie w czerwcu (ewentualnie pod koniec maja lub na początku lipca). Jego kwiaty nie mają płatków korony, a jedynie cztery działki kielicha, które na zewnątrz są srebrzyste, a wewnątrz żółte. Kwiaty te pachną intensywnie i są miododajne.

„Kwiaty ukazują się na początku Lipca, są drobne, żółte, mocno i przyjemnie pachnące. (…) do jego kwiatów pszczoły gromadnie się zlatują.”[3]

Oliwnik wąskolistny, Elaeagnus angustifolia, owoce

Owocami oliwnika wąskolistnego są elipsoidalne, żółtobrunatne nibypestkowce, które początkowo są gęsto okryte srebrzystymi łuseczkami, ścierającymi się z upływem czasu.

Owoce te zawierają sporo flawonoidów, β-karotenu, witaminy C i garbników. W medycynie ludowej stosowano je jako środek wzmacniający i przeciwgorączkowy oraz w leczeniu chorób nerek, zaburzeniach układu pokarmowego, astmie, żółtaczce i przeciwbólowo w reumatoidalnym zapaleniu stawów [7, 8].

Oliwnik wąskolistny, Elaeagnus angustifolia, owoce

"Uprawiany w ogrodach oliwnik wąskolistny Elaeagnus angustifolia jak i kilka innych rzadziej stosowanych gatunków ma jadalne owoce o mączystym smaku. Gatunek ten jadany jest w wielu krajach pd. Europy i Azji." [4]

Oliwnik wąskolistny, Elaeagnus angustifolia, liście

Liście oliwnika wąskolistnego przypominają liście wierzby białej i gruszy wierzbolistnej. Mają one najczęściej kształt lancetowato odwrotniejajowaty, są całobrzegie i srebrzyste od spodu.

Oliwnik wąskolistny, Elaeagnus angustifolia, tarczkowate włoski

Młode gałązki, liście, owoce i zewnętrzne części kwiatów oraz spód starszych liści u oliwnika wąskolistnego pokrywają białawe, tarczkowate włoski. Chronią one delikatne tkanki rośliny przed upałem, słońcem i nadmierną utratą wody. Wiosną i wczesnym latem nadają one temu drzewu piękny, srebrzysty kolor.

Oliwnik wąskolistny, Elaeagnus angustifolia, pokrój

"Gatunek wybitnie światłożądny, wytrzymały na suszę i zasolenie gleby, odporny na działanie dymów fabrycznych. W uprawie często sadzony razem z rokitnikiem przy drogach, w zadrzewieniach ochronnych. Ostatnio coraz częściej sadzony w zieleni osiedlowej w miastach." [5]

Brzoza brodawkowata, Betula pendula

Literatura:

1. Seneta W., Dolatowski J., 2006."Dendrologia" Wydanie II poprawione i uzupełnione. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006. s. 419-421

2. Bugała W., 1991. "Drzewa i Krzewy dla terenów zieleni" wydanie II. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1991. s. 489-490

3. "Encyklopedyja powszechna", TOM XIX, 1865. WARSZAWA, druk i własność S ORGELBRANDA Księgarza i Typografa. s. 877

4. Łuczaj Ł., 2004. 'Dzikie roślin jadalne Polski. Przewodnik survivalowy" Wydanie drugie - poszerzone. Chemigrafia, Krosno s.148

5. "Słownik botaniczny" pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich, 1993. Wiedza Powszechna, Warszawa. s. 428

6. northern.edu - Russian olive – (ang.) dostęp 10.01.2017.

7. Amiri Tehranizadeh Z., Baratian A., Hosseinzadeh H., 2016. "Russian olive (Elaeagnus angustifolia) as a herbal healer". Bioimpacts. 2016; 6(3): 155–167.

8. KARIMI GH.R., HOSSEINZADEH HOSSEIN, RASOULZADEH MITRA, RAZAVI B.M., TAGHIABADI E., 2010. " Antinociceptive Effect of Elaeagnus angustifolia Fruits on Sciatic Nerve Ligated Mice". Iranian Journal of Basic Medical Sciences
Vol. 13, No. 3, Summer 2010, 97-101

 

opracowała Anna Górska, Wrocław 2017