Berberys pospolity kwitnie późną wiosną i ma niewielkie, pachnące, żółte kwiaty. Kwiaty te zebrane są w grona, które na gałęziach prezentują się bardzo malowniczo.

Pręciki berberysu reagują na dotyk, zjawisko to nosi nazwę sejsmonastii [7], oto jak 200 lat temu pisał o nim prof. Szubert:

"pręciki [w kwiecie berberysu] ieszcze szczególną maią własność to iest iawną i mocną drażliwość, dotknięte albowiem, jаk się tylko kwiat otworzył szpilką (...) sprężysto do blizny przyskakuią, a po nieiakim czasie się znowóy odchylaią" [3]

Owoce berberysu pospolitego są bogatym źródłem witaminy C. Można je jeść na surowo, nadają się też na likiery, soki i dżemy. Soku z berberysu można używać w zastępstwie soku z cytryny. Jednak ze względu na kwaśny smak i dużą ilość pestek nie są popularnym owocem leśnym [4, 5, 6].

"Dla potrzeb domowych przesypuje się owoce cukrem i przechowuje w chłodnym miejscu, a także suszy (...).Owoce berberysu zawierają do 5% cukrów, 6,5% kwasów organicznych (głównie jabłkowego), witaminę C (150 mg), witaminę E, karoten i pektyny;." [4]

Berberys pospolity jest krzewem, którego pędy wyrastają miej więcej z tego samego miejsca przewieszając się łukowato na zewnątrz. Dzięki takiemu ułożeniu pędów pokrój berberysu pospolitego przypomina nieco fontannę.

Berberys pospolity kiedyś powszechnie występował w zaroślach śródpolnych. Został jednak prawie całkowicie z nich wyeliminowany, gdyż okazało się, że jest nosicielem rdzy źdźbłowej, groźnego pasożyta upraw. Obecnie najłatwiej jest go spotkać z dala od pól np. w głębi świetlistych lasów [6].

"[Kora berberysu] Zawiera okoł 1% berberydyny. [Berberydyna] Ze względu na właściwości żółciopędne i lekko spazmolityczne może mieć zastosowanie w chorobach wątroby i dróg żółciowych." [8]

Berberys pospolity jest jedynym rodzimym gatunkiem tego rodzaju w Polsce. W przeciwieństwie do części swoich azjatyckich kuzynów, nasz berberys zrzuca liście na zimę. Widać wtedy wyraźnie ciernie, które są u niego przekształconymi liśćmi.

Literatura:

1. Seneta W., Dolatowski J., 2006."Dendrologia" Wydanie II poprawione i uzupełnione. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006. s. 182-185

2. Bugała W., 1991. "Drzewa i Krzewy dla terenów zieleni" wydanie II. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1991. s. 137

3.Michał Szubert. Warszawa 1827. "Opisanie Drzew i Krzewów Leśnych Królestwa Polskiego". DRUKARNIA N. GLÜCKSBERGA. s. 236-242

4.Czikow P., Łaptiew J., 1988. "Rośliny lecznicze i bogate w witaminy" Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1988. s. 67-68

5. Lánská D., 1992. "Jadalne rośliny dziko rosnące". Polska Oficyna Wydawnicza "Delta W-Z", Warszawa. s. 58-59

6. Grochowski W., 1988. "Jadalne owoce leśne", wydanie V. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1988. s. 154-155

7. "Słownik botaniczny" pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich, 1993. Wiedza Powszechna, Warszawa. s. 403

8. Kohlmünzer S., 2007. "Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji." Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007. s. 451

9. Krzysztof Kluk, 1786."Dykcyonarz Roślinny". Drukarnia J.K. Mci y Rzeczypospolitey, Warszawa 1786. s. 67-68

opracowała Anna Górska, Wrocław 2015